Câu hỏi: Chào Luật sư Đỗ Minh, tôi là Anh Khoa (thành phố Hải Dương). Vừa qua, công ty chúng tôi có giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với công ty ABC, trong hợp đồng có thỏa thuận nếu có tranh chấp sẽ giải quyết bằng trọng tài thương mại. Hiện nay, hai công ty đang xảy ra tranh chấp, nhưng tôi không muốn giải quyết bằng trọng tài thì có thể kiện ra tòa án được hay không?
Luật sư tư vấn:
Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi về cho Văn phòng Luật sư Đỗ Minh, về câu hỏi của bạn, chúng tôi xin đưa ra tư vấn như sau:
Căn cứ Điều 6, Luật trọng tài thương mại 2010, trong trường hợp hai bên có tranh chấp thương mại đã có thỏa thuận trọng tài trong hợp đồng hoặc khi có tranh chấp xảy ra mà một bên khởi kiện tại Tòa án thì Tòa án phải từ chối thụ lý, trừ trường hợp thỏa thuận trọng tài đó vô hiệu hoặc không thể thực hiện được.
- Trường hợp thỏa thuận trọng tài vô hiệu
Căn cứ Điều 18 Luật Trọng tài thương mại 2010 và Điều 3 Nghị quyết 01/2014/NQ-HĐTP hướng dẫn thi hành một số điều của Luật trọng tài thương mại, thỏa thuận trọng tài bị vô hiệu nếu thuộc một trong các trường hợp sau:
- Tranh chấp phát sinh trong các lĩnh vực Trọng tài không có thẩm quyền giải quyết theo quy định tại Điều 2 của Luật Trọng tài thương mại;
- Người xác lập thỏa thuận trọng tài không có thẩm quyền tức là người xác lập thỏa thuận trọng tài không phải là người được đại diện theo pháp luật hoặc không phải là người được ủy quyền hợp pháp hoặc là người được ủy quyền hợp pháp nhưng việc xác lập thỏa thuận trọng tài vượt quá phạm vi ủy quyền.
Về nguyên tắc thỏa thuận trọng tài do người không có thẩm quyền xác lập thì thỏa thuận trọng tài đó vô hiệu, tuy nhiên trọng trường hợp thỏa thuận trọng tài dù được người không có thẩm quyền xác lập nhưng trong quá trình xác lập, thực hiện thỏa thuận trọng tài hoặc trong tố tụng trọng tài mà người có thẩm quyền xác lập thỏa thuận trọng tài đã chấp nhận hoặc đã biết mà không phản đối xác lập không có thẩm quyền đó thì thỏa thuận trọng tài sẽ không vô hiệu.
- Trong trường hợp người xác lập thỏa thuận trọng tài không có năng lực hành vi dân sự theo quy định của Bộ luật Dân sự bao gồm các trường hợp: người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự hoặc người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự thì thỏa thuận trọng tài vô hiệu.
- Hình thức của thỏa thuận trọng tài không đúng với quy định tại Điều 16 của Luật Trọng tài thương mại;
- Một trong các bên trong khi xác lập thỏa thuận trọng tài bị lừa dối, đe dọa, cưỡng ép và phải có yêu cầu tuyên bố thỏa thuận trọng tài đó là vô hiệu. Các trường hợp bị lừa dối đe dọa cưỡng ép theo quy định của Bộ luật dân sự;
- Thỏa thuận trọng tài vi phạm điều cấm của pháp luật.
- Trường hợp thỏa thuận trọng tài không thể thực hiện được
Căn cứ Điều 4 Nghị quyết 01/2014/NQ-HĐTP hướng dẫn thi hành một số điều của Luật trọng tài thương mại, thỏa thuận trọng tài bị coi là không thể thực hiện được trong các trường hợp:
- Trung tâm trọng tài nơi các bên thỏa thuận giải quyết tranh chấp đã chấm dứt hoạt động mà không có tổ chức kế thừa và các bên không có thỏa thuận thay thế trung tâm trọng tài khác.
- Trọng tài viên trọng tài vụ việc mà các bên thỏa thuận lựa chọn từ chối tham gia giải quyết hoặc Trung tâm trọng tài từ chối việc chỉ định Trọng tài viên và các bên không có thỏa thuận thay thế;
- Trọng tài viên trọng tài vụ việc mà các bên đã có thỏa thuận lựa chọn giải quyết tranh chấp không thể tham gia giải quyết tranh chấp thương mại vì sự kiện bất khả kháng hoặc các trở ngại khách quan khác hoặc Tòa án không thể tìm được Trọng tài viên đáp ứng yêu cầu của các bên và các bên không có thỏa thuận thay thế;
- Điều lệ trung tâm trọng tài các bên chọn không cho phép về việc lựa chọn Quy tắc tố tụng trọng tài thay thế nhưng các bên lại thỏa thuận áp dụng Quy tắc tố tụng của Trung tâm trọng tài khác;
- Nhà cung cấp hàng hóa, dịch vụ và người tiêu dùng có điều khoản về thỏa thuận trọng tài nhưng khi phát sinh tranh chấp, người tiêu dùng không đồng ý lựa chọn Trọng tài giải quyết tranh chấp.
Ngoài ra, để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, đối với các tranh chấp giữa nhà cung cấp hàng hóa, dịch vụ và người tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ, mặc dù điều khoản trọng tài đã được thỏa thuận, người tiêu dùng vẫn được sử dụng Tòa án để giải quyết tranh chấp. Nhà cung cấp hàng hóa, dịch vụ chỉ được quyền khởi kiện tại Trọng tài nếu được người tiêu dùng chấp thuận.
Vì vậy, bạn chỉ có thể khởi kiện công ty kia ra tòa án nếu chứng minh được thỏa thuận trọng tài thuộc một trong các trường hợp vô hiệu hoặc không thể thực hiện được nêu trên đây.
